W dniach 10-17 lipca tego roku Komitet ds. Dziedzictwa UNESCO obradował w tureckim Stambule. Mimo, że konferencja została przerwana przez wojskowy pucz, to zebranym udało się wpisać nowe miejsca na Listę Światowego Dziedzictwa. Są to wyjątkowe perełki o ogromnym znaczeniu przyrodniczym i kulturowym. Dziś prezentujemy pierwszą część tych wyjątkowych miejsc, rozpierzchniętych po całym globie.

Jak się dostać na listę UNESCO?

O objęciu danego obiektu czy miejsca ochroną UNESCO w ramach listy światowego dziedzictwa (World Heritage List) decyduje szereg kryteriów. Do końca 2004 r. było sześć kryteriów dla obiektów dziedzictwa kulturowego i cztery dla przyrodniczego. W 2005 r. połączono je w jednorodną listę dziesięciu kryteriów. Dany obiekt musi reprezentować „unikatową wartość uniwersalną” i spełniać przynajmniej jeden z poniższych warunków:

Kryteria kulturowe

• I. reprezentować arcydzieło ludzkiego geniuszu twórczego;
• II. przedstawiać ważną wymianę ludzkich wartości, na przestrzeni dziejów lub w obszarze danego regionu świata, w zakresie rozwoju architektury lub technologii, w sztukach monumentalnych, urbanistyce lub projektowaniu krajobrazu;
• III. przedstawiać unikatowe albo przynajmniej wyjątkowe świadectwo tradycji kulturowej lub istniejącej albo minionej cywilizacji;
• IV. przedstawiać szczególny przykład typu budowli, zespołu architektonicznego lub technologicznego albo krajobrazu ilustrującego ważny etap (lub etapy) w historii ludzkości;
• V. przedstawiać szczególny przykład tradycyjnego ludzkiego osadnictwa, zagospodarowania ziemi lub morza, reprezentatywny dla danej kultury (lub kultur), albo ludzkiej interakcji ze środowiskiem, szczególnie jeśli stało się ono zagrożone wskutek nieodwracalnej zmiany;
• VI. pozostawać w bezpośrednim lub namacalnym związku z wydarzeniami lub żywą tradycją, pomysłowością lub wierzeniami, albo z dziełami artystycznymi lub literackimi o wyjątkowym uniwersalnym znaczeniu (Komitet UNESCO uznaje, że to kryterium powinno być stosowane w połączeniu z innymi kryteriami).

Kryteria przyrodnicze

• VII. obejmować wyjątkowe zjawiska przyrodnicze lub tereny szczególnego naturalnego piękna i o znaczeniu estetycznym;
• VIII. przedstawiać szczególne świadectwo ważnych etapów w historii planety, zawierające ślady dawnego życia, istotnych toczących się procesów geologicznych; tworzących formy ukształtowania terenu lub istotne formacje geomorficzne lub fizjograficzne;
• IX. przedstawiać szczególny przykład toczących się procesów ekologicznych i biologicznych, istotnych dla ewolucji i rozwoju lądowych, słodkowodnych, przybrzeżnych i morskich ekosystemów lub społeczności roślin i zwierząt;
• X. obejmować najważniejsze środowiska przyrodnicze do ochrony różnorodności form życia, łącznie z zagrożonymi gatunkami o uniwersalnej wartości z punktu widzenia nauki i konserwacji przyrody.

A zatem, jakie obiekty zostały w tym roku wyróżnione?

Na lipiec 2016 zawiera 1052 obiekty w 165 krajach – w tym aż 814 z zakresu dziedzictwa kulturowego, 203 z przyrodniczego oraz 35 mieszanych. W tym roku jest naprawdę z czego wybierać, ponieważ lista powiększona została aż o 21 pozycji.

1. Stanowisko archeologiczne Ani (Turcja; kryterium: II, III, IV). Są t ruiny dawnego miasta we wschodniej części Turcji, tuż przy granicy z Armenią. Od 961 r. Ani było stolicą Królestwa Armeńskiego, jednak tylko do 1064 r., kiedy przejęli je Turcy. Okres świetności miasta, to czasy panowania Gagika I, który rządził na początku XI wieku. Najazd mongolski oraz tragiczne trzęsienie ziemi z 1319 roku przyczyniły się do powolnego upadku miasta. Stanowisko jest wspaniałym przykładem ewolucji średniowiecznej architektury od VII do XIII wieku, która jest owocem ścierania się i koegzystencji różnych kultur.
   

   Ani (fot. UNESCO)

2. Kompleks jaskiń Gorhama (Gibraltar; III). W tym zespole jaskiń znajdują się świetnie zachowane ślady życia Neandertalczyków sprzed tysięcy lat. Ze zgromadzonych tam malowideł można wyczytać m.in. ich zwyczaje łowieckie (polowania na ptactwo), a także ozdoby, robione głównie z ptasich piór. Przypuszcza się, że ta odkryta w 1907 r. przez kapitana A. Gorhama grota, stanowiła ostatnie siedlisko Neandertalczyków na Starym Kontynencie. Jaskinia ma 18 m głębokości i składa się z rozbudowanego systemu podziemnych korytarzy oraz trzech odrębnych grot. Są to: Vanguard, Hyaena oraz Bennetta. 
   

   Kompleks Jaskiń Gorhama (fot. UNESCO)

3. Stećci (Bośnia i Hercegowina, Czarnogóra, Chorwacja, Serbia; III, VI). Są to średniowieczne nagrobki, których znakiem rozpoznawczym są wyjątkowe zdobienia i płaskorzeźby. Kształtem do złudzenia przypominają antyczne sarkofagi, są jednak jedynie monolitami (blokami kamiennymi) i nie kryją wewnątrz trumien ani szczątków. Są świadectwem bogatej kultury dawnej Bośni i przywołują swą obecnością mroczną atmosferę bałkańskiego średniowiecza. Najstarsze znane stećci pochodzą z XIV wieku. Największa z tego typu nekropolii znajduje się w miejscowości Radimlja. Inne godne uwagi cmentarzyska to Trebinje oraz Mramorje.
   

   Stećci (fot. UNESCO)
   

4. Pampulha Modern Ensemble (Brazylia; I, II, IV) to efekt pracy jednego z najsławniejszych na świecie architektów, Oscara Niemeyera (od zera zaprojektował miasto Brasilia, czyli nową stolicę kraju). Pampulha to wyjątkowy zespół ogrodowo-pałacowy, który został wzniesiony w 1940 roku w Belo Horizonte. Prócz wizjonerskich budynków i wspaniałych kompozycji krajobrazu, widać tam również odniesienia oraz wpływy lokalnej kultury, które uwiecznione w różnych częściach parku. Co ciekawe, na jego potrzeby powstało również sztuczne jezioro.
   

   Pampulha Modern Ensemble (fot. pixabay.com)
   

5. Filippi (Grecja/Macedonia; III, IV) jest stanowiskiem archeologicznym położonym w pobliżu Morza Egejskiego, w obrębie legendarnej drogi Via Egnatia. Nazwa Fillippi została nadana miastu przez Filipa Macedońskiego, który je rozbudowywał od 356 roku p.n.e. Rozwój miasta sprawił, że zaczęto je nawet nazywać „Małym Rzymem”. Działał tu, początkowo wśród lokalnej gminy żydowskiej, apostoł Paweł. Ok. 50 roku, w czasie jego drugiej podróży misyjnej, powstała tu jedna z pierwszych na kontynencie europejskim wspólnota chrześcijańska.
   

   Filippi (fot. UNESCO)

6. Zachodni Tien-Szan (Kazachstan, Kirgistan, Uzbekistan; X). Jeden z największych systemów górskich na świecie wznosi się na ogromnej rozpiętości wysokościowej (700 – 4503 m.) Włączono go nie tylko na zapierające dech w piersiach krajobrazy, ale przede wszystkim jest to rzadko spotykany ekosystem i dom dla wielu gatunków flory i fauny, w tym  endemicznych.
   

   Zachodni Tien-Szan (fot. UNESCO)

7. Wyżyna Ennedi (Czad; III, VII, IX) położona jest w północno-wschodniej części kraju. Złożony głównie z piaskowca Masyw Ennedi wyrzeźbiony został przez lata erozji wodnej i wietrznej, w wyniku których powstało wiele malowniczych kanionów i dolin. Są one miejscem życia nie tylko roślin i zwierząt, ale także człowieka, stąd Ennedi to również jeden z największych i najwspanialszych zespołów sztuki naskalnej na całej Saharze.
   

   Wyżyna Ennedi (fot. UNESCO)

A już jutro kolejna porcja obiektów wyróżnionych i docenionych przez UNESCO!

ROZBUDZAMY PODRÓŻNICZE MARZENIA!